اشاره :
فرار مغزها پديده اي پيچيده و چندلايه است. آنها كه كشور خود را ترك مي‌كنند تا در دياري ديگر ساكن شوند براي اين اقدام خود دلايل گوناگوني دارند. برخي از اين دلايل به دافعه هاي داخلي برمي گردد و برخي ديگر به جاذبه هاي خارجي مربوط مي شود.
نوشته حاضر تلاش مي كند تا برخي زواياي تاريك در اين عرصه را روشن كند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه
بيان مسئله
فرضيه هاي تحقيق
ضرورت واهميت توجه به فرار مغزها
پديده مهاجرت متخصصان
مهاجرت متخصصان ايراني پس از انقلاب اسلامي
متغيرهاي مستقل و وابسته
جامعه و نمونه آماري
روش جمع آوري و گردآوري اطلاعات (منابع)
نتيجه گيري
پيشنهادات محقق
چكيده تحقيق:
عنوان تحقيق «راهكارهاي توسعه نيروي انساني نخبه و پيشگيري از فرار مغزها» است كه با روش فراتحليل (Meta-Analysis) انجام شده است.
هدف فراتحليل حاضر نيل به نتايج كلي و كاربردي از طريق تركيب منابع و مطالعاتي است كه در داخل كشور در زمينة « توسعه نيروي انساني نخبه و پيشگيري از فرار مغزها» صورت گرفته است.
اين فراتحليل كه از طريق بررسي و ارزيابي 48 اثر علمي انجام شد دو بُعد روش شناختي و محتوايي را مد نظر قرار داد. در بُعد روش شناختي نتايج نشان داد كه مطالعات مورد بررسي در عين حال كه انباشت خوبي از ايده‌هاي نظري و راهكارهاي عملي را ارائه مي‌كنند داراي اشكالات و نواقص متعددي هستند از جمله: عدم سازگاري بين اهداف، چارچوب نظري، روش تحقيق، نتايج و راهكارها- بديهي بودن بسياري از فرضيه‌ها- عدم استفاده از تكنيك‌هاي پيشرفتة تجزيه و تحليل- مناسب نبودن حجم نمونه – اتكا به روش‌هاي نظري و …
از جنبة محتوايي نيز اين فراتحليل پس از آسيب شناسي مختصر مطالعات و مشخص نمودن مشكلاتي چون عدم تناسب نتايج با اهداف پژوهش، ضعف ارتباط و تناسب راهكارها با هدف تحقيق و … در جستجوي تئوري مشترك و بنيادين تحقيق برآمد. در اين بررسي مشخص گرديد 6/39 آثار مبتني بر تئوري جاذبه- دافعه و 4/37 درصد مبتني‌بر آموزه‌هاي نظري مشابه و مرتبط با آن بوده‌اند. در درجه سوم 6/16 درصد آثار به ساير تئوريها تكيه كرده‌اند كه آنها نيز عمدتاً تعارضي با گروه اول و دوم نداشته و به دليل وسعت و قابليت فراگيري كه تئوري جاذبه- دافعه دارد مي‌توان از آموزه‌هاي آنها چون مبحث «چرخش مغزها» به عنوان مكمل بهره گرفت.
فهرست مطالب
فصل اول – کلیات و روش تحقیق
مقدمه
هدف تحقیق
نوع تحقیق
روش تحقیق
قلمرو تحقیق
سوال تحقیق
کاربران تحقیق
روش گردآوری اطلاعات
ابزار گردآوری اطلاعات
جامعه آماری و حجم آماری و حجم نمونه
محدودیت های تحقیق
فصل دوم – بررسی ادبیات تحقیق
طرح مسأله
مفهوم شناسی نخبگان
نظریه ی کثرت گرایانه ی نخبگان
نظریه ی نخبه گرایی
نظریه دمکراتیک نخبگان
دیدگاه مردم – نخبگان
جدول دسته بندی عوامل موثر در مهاجرت مغزها
نظریه های توضیح دهنده جذب، نگهداشت و مهاجرت نخبگان
نظریه سرمایه انسانی
نظریه سرمایه اجتماعی
نظریه انتقال معکوس فناوری
نظریه دوگانگی ساختار
نظریه مرکز پیرامون
نظریه بازار کار دوگانه
نظریه تحصیل مغزها
نظریه شکار مغزها
نظریه اجتماعات پژوهشی
جهانی شدن
نظریه نظام آموزشی اقتباسی
نظریه بحران منزلتی
نظریه جاذبه – دافعه (Pull- Push)
جدول مدل جاذبه – دافعه در جذب و نگهداشت و مهاجرت نخبه
فصل سوم – یافته های پژوهشی
الف) ارزیابی و فراتحلیل قالب و روش شناسی آثار
جدول دورنمای وضعیت روش شناسی پژوهشها
معرفی قالب آثار علمی
جدول معرفی قالب آثار علمی
پرکندگی موضوعی آثار علمی
جدول پراکندگی موضوعی آثار علمی
دوره زمانی انتشار تحقوق اثر علمی
جدول دوره زمانی انتشار تحقیق و اثر علمی
میزان همکاری محققان در تهیه اثر
جدول میزان همکاری محققان در تهیه اثر ( میزان هم پژوهی و هم نویسی )
قلمرو رشته ای آثار علمی
جدول قلمرو رشته ای آثار علمی
روش تحقیق
جدول روش تحقیق اتخاذ شده در آثار علمی
میدان مطالعه
میدان مطالعه آثار علمی
تکنیک های جمع آوری اطلاعات
جدول پراکندگی مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات
وضعیت فرضیه ها در ۱۹ طرح پژوهشی
جدو وضعیت فرضیه ها در ۱۹ طرح پژوهشی
تکنیک های تجزیه و تحلیل
الف) تکنیک های آمار توصیفی
ب) تکنیک های آما استنباطی و تبیینی معمولی
ج) تکنیک های پیرفته تر
جدول چگونگی استفاده محققان از تکنیک های تجزیه و تحلیل در ۱۹ طرح پژوهشی و پایان نامه
بررسی جنبه های محتوایی
تناسب نتایج با اهداف پروژه
جدول میزان تناسب و انطباق بین نتایج با اهداف پژوهش در ۱۹ طرح پژوهشی و پایان نامه
بررسی میزان اشتراک در تئوری و آموزه های نظری
جدول بررسی میزان اشتراک در تئوری و آموزه نظری
آموزه های نظری تازه
جدول میزان آموزه های نظری تازه تر و نکات مورد تأکید آنها
میزان ارتباط و تناسب راهکارها و پیشنهادات
جدول میزان ارتباط و تناسب راهکارها و پیشنهادات
جدول میزان شفافیت و قابل اجرا بودن راهکارها و پیشنهادات
طبقه بندی سطوح پیشنهادی و راهکارها
جدول طبقه بندی سطوح پیشنهادات و راهکارها
فصل چهارم – نتیجه گیری و پیشنهادات
نتیجه گیری
راهکارها و پیشنهادات
اهداف و سیاستها
برنامه ها ( اقدامات مهم و اساسی )
برنامه ها ( اقدامات مهم و اساسی )
منابع و مأخذ
منابع و مأخذ لاتین ( انگلیسی )
منابع فارسي:
– ارشاد، فرهنگ، (1380) – مباني نظري فرار مغزها برحسب شكل‌هاي مختلف آن در شرايط كنوني، مقالات دومين همايش مسايل اجتماعي ايران.
– ارشاد، فرهنگ (1380)- مباني نظري فرار مغزها برحسب شكل‌هاي مختلف آن در شرايط كنوني، فصلنامه انجمن جامعه‌شناسي ايران- شماره5
– الهيان، علوان – بررسي شيوه‌هاي جذب و نگهداري جهادگران متخصص- پايان نامه كارشناسي‌ارشد رشته مديريت
– آراسته ، حميدرضا (1380) – بررسي رضايت شغلي و عوامل مهاجرت اعضاي هيأت علمي فارغ‌التحصيل خارج از كشور و راهكارهاي كاهش آن – وزارت علوم، تحقيقات و فناوري
– آراسته، حميدرضا (1379)- جمعيت يك تا دو ميليوني مهاجران ايراني در ايالت متحده آمريكا و جذب نيروهاي متخصص- همايش بررسي و شناخت مسايل ايرانيان مقيم خارج ازكشور
– آراسته، حميدرضا (1378)- عوامل مؤثر در جذب و دفع نيروهاي متخصص- مجموعه مقالات همايش بررسي مشكلات و چشم‌انداز اشتغال دانش‌آموختگان آموزش‌عالي- پژوهشكده علوم انساني و اجتماعي جهاد دانشگاهي
– ابراهيمي، يزدان (1380)- بررسي تمايل دانشجويان دانشگاههاي تهران و صنعتي شريف در رشته‌هاي برق و كامپيوتر به خروج از كشور – مؤسسه پژوهش و برنامه‌ريزي آموزش‌عالي
چكيده:
اين تحقيق پيرامون بررسي علل فرار مغزها در دبيرستان دخترانه فرزانگان شهرستان بجنورد انجام شده است و فرضيه هاي آن عبارتند از :
1- احتمالا كمبود امكانات رفاهي ، فرهنگي و اقتصادي و آموزشي در ايران باعث فرار مغزها مي شود
2- احتمالا وجود كار و امكانات بيشتر در كشورهاي پيشرفته باعث فرار مغزها
مي شود .
3- احتمالا بها دادن كشورهاي پيشرفته به جوانان و نوجوانان ، آنان را جذب مي كند و باعث فرار مغزها مي شود .
4- احتمالا كمبود فرهنگ در ايران باعث فرار مغزها مي شود .
5- احتمالا نبود آزادي ، امنيت و آسايش ، مهاجرت نخبگان را افزايش مي دهد و باعث فرار مغزها مي شود
6- احتمالا پذيرش در دانشگاه هاي خارجي با ميليونها تومان هزينه راهي است براي جبران سرخوردگي از كنكور و اين باعث فرار مغزها مي شود.
7- احتمالا بي اهميتي وزارت علوم به نخبگان ايراني باعث فرار مغزها مي شود .
8- احتمالا تبليغات و فعاليت شكارچيان مغزها باعث فرار مغزها مي شود .
9- احتمالا بي توجهي قانون و دولتمردان كشور به المپيادي ها باعث مي شود كه جوانان از ايران به كشورهاي ديگر مهاجرت كنند و باعث فرار مغزها مي شود .
10- احتمالا بي توجهي قانون و دولتمردان به تقويت امكانات تحصيلي و تحقيقي در دانشگاه ها در كشور باعث فرار مغز ها مي شود .
جامعه آماري اين پژوهشي را مجموعه ي دانش اموزان دبيرستان دخترانه ي فرزانگان شهرستان بجنورد تشكيل داده است كه 100 نفر به صورت تصادفي به عنوان نمونه ي اماري انتخاب گرديده و اطلاعات به روش كتبي توسط پرسشنامه جمع آوري گرديده و روش آماري استفاده شده در اين پژوهش آمار توصيفي مي باشد كه با فراواني و درصدگيري اطلاعات مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و با توجه به نتايج به دست آمده تمام فرضيه ها مورد قبول است به جز فرضيه ي 10 كه ورد قبول نيست.
فهرست مطالب
عنوان مطلب صفحه
چكيده: 1
فصل اول – كليات تحقيق 3
مقدمه 4
بيان مسأله 6
هدف و علت انتخاب موضوع تحقيق 7
ضرورت و اهيمت موضوع تحقيق 8
فرضيه ها 9
فصل دوم ادبيات و پيشينه تحقيق 10
فرار مغزها چيست 11
فرار مغزها يا فراري دادن مغزها 13
فرار مغزها يا شكار مغزها 20
علت پديده ي مهاجرت نخبگان و تشديد آن چيست 34
عوامل موثر در فرار مغزها 35
نخبگان را چگونه حفظ كنيم 35
راه كارهاي نگهداري مغزها 37
30 درصد المپيادي ها مهاجرت كردند 39
تلاش ايران براي بازگشت المپيادي ها 40
پر جاذبه ترين كشورها براي مغزهاي ايران 41
كمبودها و بحرانهاي ناشي از تداوم مهاجرت نخبگان 42
عوامل موثر بر در بكار نگرفتن قدرت خلاقيت جوانان 43
مغزها از اروپا نيز فرار مي كنند 45
ضريب هوشي رؤساي جمهور آمريكا 46
آيا طرح معافيت از سر بازي كه چندي پيش مطرح شد مي تواند برگزيدگان را به ماندن در ايران ترغيب كند
47
نحوه گزينش المپيادي ها 48
فصل سوم روش تحقيق
نمونه آماري
روش نمونه گيري
ابزار جمع آوري اطلاعات
روش آماري
جامعه آماري 50
فصل چهارم تجزيه و تحليل و تفسير داده ها 51
تجزيه و تحليل داده ها به منظور قبول يا رد فرضيه ها 73
فصل پنجم خلاصه و نتيجه گيري 78
محدوديت هاي تحقيق 81
پيشنهادات 82
فهرست منابع و مآخذ 83
پيوست ها 84
فهرست منابع و مآخذ
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 45 سال دوزادهم شماره 1 فروردين – خرداد 1382
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 24 سال نهم شماره 2 تير – شهريور 1379
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 42
- مجله راه دانشگاه / ماهنامه كمك اموزشي سازمان سنجش آموزش كشور / سال ششم / شماره 45 / نوشته دكتر حسين رفيعي
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 38 سال دهم شماره 2 تير – شهريور 1380.
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 48 سال دوازدهم شماره 4 دي – اسفند 1382.
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 44 سال دوازدهم .
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 46 سال دوازدهم شماره 2 تير – شهريور 1382.
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 47 سال دوازدهم شماره 3 مهر- آذر 1382.
چكيده:
اين تحقيق پيرامون بررسي علل فرار مغزها در دبيرستان دخترانه فرزانگان شهرستان بجنورد انجام شده است و فرضيه هاي آن عبارتند از :
1- احتمالا كمبود امكانات رفاهي ، فرهنگي و اقتصادي و آموزشي در ايران باعث فرار مغزها مي شود
2- احتمالا وجود كار و امكانات بيشتر در كشورهاي پيشرفته باعث فرار مغزها
مي شود .
3- احتمالا بها دادن كشورهاي پيشرفته به جوانان و نوجوانان ، آنان را جذب مي كند و باعث فرار مغزها مي شود .
4- احتمالا كمبود فرهنگ در ايران باعث فرار مغزها مي شود .
5- احتمالا نبود آزادي ، امنيت و آسايش ، مهاجرت نخبگان را افزايش مي دهد و باعث فرار مغزها مي شود
6- احتمالا پذيرش در دانشگاه هاي خارجي با ميليونها تومان هزينه راهي است براي جبران سرخوردگي از كنكور و اين باعث فرار مغزها مي شود.
7- احتمالا بي اهميتي وزارت علوم به نخبگان ايراني باعث فرار مغزها مي شود .
8- احتمالا تبليغات و فعاليت شكارچيان مغزها باعث فرار مغزها مي شود .
9- احتمالا بي توجهي قانون و دولتمردان كشور به المپيادي ها باعث مي شود كه جوانان از ايران به كشورهاي ديگر مهاجرت كنند و باعث فرار مغزها مي شود .
10- احتمالا بي توجهي قانون و دولتمردان به تقويت امكانات تحصيلي و تحقيقي در دانشگاه ها در كشور باعث فرار مغز ها مي شود .
جامعه آماري اين پژوهشي را مجموعه ي دانش اموزان دبيرستان دخترانه ي فرزانگان شهرستان بجنورد تشكيل داده است كه 100 نفر به صورت تصادفي به عنوان نمونه ي اماري انتخاب گرديده و اطلاعات به روش كتبي توسط پرسشنامه جمع آوري گرديده و روش آماري استفاده شده در اين پژوهش آمار توصيفي مي باشد كه با فراواني و درصدگيري اطلاعات مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و با توجه به نتايج به دست آمده تمام فرضيه ها مورد قبول است به جز فرضيه ي 10 كه ورد قبول نيست.
فهرست مطالب
عنوان مطلب صفحه
چكيده: 1
فصل اول – كليات تحقيق 3
مقدمه 4
بيان مسأله 6
هدف و علت انتخاب موضوع تحقيق 7
ضرورت و اهيمت موضوع تحقيق 8
فرضيه ها 9
فصل دوم ادبيات و پيشينه تحقيق 10
فرار مغزها چيست 11
فرار مغزها يا فراري دادن مغزها 13
فرار مغزها يا شكار مغزها 20
علت پديده ي مهاجرت نخبگان و تشديد آن چيست 34
عوامل موثر در فرار مغزها 35
نخبگان را چگونه حفظ كنيم 35
راه كارهاي نگهداري مغزها 37
30 درصد المپيادي ها مهاجرت كردند 39
تلاش ايران براي بازگشت المپيادي ها 40
پر جاذبه ترين كشورها براي مغزهاي ايران 41
كمبودها و بحرانهاي ناشي از تداوم مهاجرت نخبگان 42
عوامل موثر بر در بكار نگرفتن قدرت خلاقيت جوانان 43
مغزها از اروپا نيز فرار مي كنند 45
ضريب هوشي رؤساي جمهور آمريكا 46
آيا طرح معافيت از سر بازي كه چندي پيش مطرح شد مي تواند برگزيدگان را به ماندن در ايران ترغيب كند
47
نحوه گزينش المپيادي ها 48
فصل سوم روش تحقيق
نمونه آماري
روش نمونه گيري
ابزار جمع آوري اطلاعات
روش آماري
جامعه آماري 50
فصل چهارم تجزيه و تحليل و تفسير داده ها 51
تجزيه و تحليل داده ها به منظور قبول يا رد فرضيه ها 73
فصل پنجم خلاصه و نتيجه گيري 78
محدوديت هاي تحقيق 81
پيشنهادات 82
فهرست منابع و مآخذ 83
پيوست ها 84
فهرست منابع و مآخذ
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 45 سال دوزادهم شماره 1 فروردين – خرداد 1382
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 24 سال نهم شماره 2 تير – شهريور 1379
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 42
- مجله راه دانشگاه / ماهنامه كمك اموزشي سازمان سنجش آموزش كشور / سال ششم / شماره 45 / نوشته دكتر حسين رفيعي
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 38 سال دهم شماره 2 تير – شهريور 1380.
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 48 سال دوازدهم شماره 4 دي – اسفند 1382.
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 44 سال دوازدهم .
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 46 سال دوازدهم شماره 2 تير – شهريور 1382.
- مجله استعدادهاي درخشان شماره 47 سال دوازدهم شماره 3 مهر- آذر 1382.
